Chu kỳ kinh nguyệt là gì ?

Trước tiên để hiểu về chu kỳ kinh nguyệt chúng ta cần biết về các cơ quan sinh sản bên trong cơ thể người phụ nữ. Bao gồm

- 2 buồng trứng – nơi trứng được dự trữ, phát triển và phóng thích

- Tử cung – nơi trứng được thụ tinh làm tổ và em bé phát triển

- Các ống dẫn trứng – hai ống mỏng nối buồng trứng với tử cung

- Cổ tử cung – lối vào tử cung từ âm đạo

- Âm đạo

Chu kỳ kinh nguyệt là sự thay đổi hormone của nữ giới, được bắt đầu vào tuổi dậy thì và thường hết khi vào độ tuổi mãn kinh khoảng 50-55 tuổi. Chu kỳ kinh nguyệt được diễn ra vào mỗi tháng với chu kỳ 3 - 7 ngày và khoảng cách chu kỳ là 28 - 30 ngày.

Cấu trúc bộ phận sinh dục nữ

Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt

Rối loạn kinh nguyệt biểu hiện với vô vàn triệu chứng khác nhau bao gồm từ kinh nguyệt ra nhiều, rất đau cho đến hoàn toàn không có kinh nguyệt. Có nhiều những phân tích đánh giá về chu kỳ kinh nguyệt, nhưng nhìn chung phái nữ nên lo lắng và đi kiểm tra nếu các kỳ kinh nguyệt đến ít hơn 21 ngày hoặc cách nhau hơn 3 tháng hoặc nếu kỳ kinh kéo dài hơn 10 ngày. Từ những biểu hiện trên cũng đã có thể chỉ ra các vấn đề về rụng trứng hoặc các tình trạng bệnh lý khác.

Một số triệu chứng điển hình như sau:

- Đau bụng dữ dội (chuột rút)

- Rong kinh

- Kinh nguyệt không đều và ít kinh nguyệt

- Hội chứng tiền mãn kinh

Một số bài thuốc điều hòa kinh nguyệt

Thừa thị thất hoa tứ vật thang

Chứng này chỉ phụ nữ khi hành kinh, hoặc trước hoặc sau không có định kỳ, thường hành kinh trước hoặc sau từ 7 ngày trở lên cũng gọi là “Hành kinh rối loạn”

Phụ nữ hành kinh quá sớm hoặc quá muộn, lượng huyết nhiều hoặc ít, sắc kinh nhợt hoặc tối, hoặc kèm theo cục huyết, sợi huyết, bụng dưới trướng mà trệ, ngực sườn đau âm ỷ lâu ngày không khỏi, bệnh thuộc huyết hư kiêm ứ trệ. Điều trị nên dưỡng huyết đồng thời dùng cả thuốc hành khí tấn ứ, nên thiên về khí trệ huyết uất có thể dùng Thừa thị thất hoa tứ vật thang để thư Can giải uất, hoạt huyết dưỡng huyết với hàm lượng dược liệu bằng nhau.

Chu thị thông kinh chỉ đới thang 

Phụ nữ bị rối loạn hành kinh, lưng, bụng và ngực bị trướng lên và đau, xuất hiện khí hư màu vàng đục hoặc trắng đỏ lẫn lộn, hoặc bị ngứa bộ phận sinh dục, rêu lưỡi vàng nhớt, khí huyết không điều hòa sử dụng bài thuốc Chu thị thông kinh chỉ đới thang để trừ thấp, hòa khí huyết điều kinh, chữa đới hạ.

Đinh thị cử kinh than

Nếu kinh nguyệt không đều trước hoặc sau, lượng kinh ra nhiều, thời gian hành kinh kéo dài có khi tới 10 ngày hoặc nửa tháng vẫn còn nhỏ giọt không đứt, mỏi lưng nặng trệ là do khí huyết hạ hãm, cho uống Đinh thị cử kinh thang để phù Can đều Tỳ cử kinh chỉ lậu.

Cách dùng: Trước hết dùng dạng thuốc sắc, nói chung uống khoảng 5 gói thì hiệu quả, lại uống tiếp tới 10 gói thì khỏi hẳn. Nếu như thấy hiệu quả nhưng chưa dứt điểm thì uống cho tới khi sạch kinh mới thôi. Sau đó cứ sau mỗi lần hành kinh, bất kể lượng kinh huyết như thế nào vẫn nên duy trì uống tiếp 5 - 10 thang. Song đến tháng thứ 3 nói chung có thể hành kinh được bình thường.
 

Ở tháng thứ 2, sau khi hành kinh đã đều đặn, lấy đơn thuốc trên 10 thang nghiền thành bột, chia làm 20 gói phân biệt vào tháng thứ 3, thứ 4 trước nửa tháng uống liên tục 10 ngày, cũng có thể dùng dạng thuốc sắc, cứ 5 gói chia làm 10 ngày uống để góp phần củng cố bệnh.
 

Cách hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt không dùng thuốc

Lối sống lành mạnh 

Điều chỉnh chế độ ăn uống, bắt đầu khoảng 14 ngày trước kỳ kinh nguyệt có thể giúp ích cho một số phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt nhẹ, chẳng hạn như chuột rút. Các hướng dẫn chung về chế độ ăn uống lành mạnh áp dụng cho tất cả mọi người; chúng bao gồm hydrat hóa đúng cách, ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả tươi, đồng thời tránh chất béo bão hòa và đồ ăn vặt. Hạn chế ăn mặn có thể giúp giảm đầy hơi cũng như hạn chế uống caffein, đường và rượu.

Bên cạnh điều chỉnh chế độ ăn uống, các chị em có thể tập các bài tập thể dục nhẹ như yoga cũng có thể hỗ trợ được phần nào đau bụng khi vào kỳ kinh nguyệt.
 

Nên thay băng vệ sinh sau mỗi 4 đến 6 giờ. Tránh băng vệ sinh và băng vệ sinh có mùi thơm; chất khử mùi nữ tính có thể gây kích ứng vùng sinh dục. Vệ sinh cơ thể và vùng kín sạch sẽ và nhẹ nhàng tránh thụt rửa vì có thể ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn Thụt rửa không được khuyến khích vì nó có thể tiêu diệt vi khuẩn tự nhiên thường có trong âm đạo. 
 

Sử dụng nhiệt

Chườm miếng đệm nóng lên vùng bụng hoặc ngâm mình trong bồn nước nóng có thể giúp giảm đau bụng kinh.

Phòng ngừa và điều trị bệnh thiếu máu

Phụ nữ bị chảy máu kinh nguyệt nặng đôi khi có thể bị thiếu máu. Ăn thực phẩm giàu chất sắt có thể giúp ngăn ngừa bệnh thiếu máu. 

Dược sĩ Mai Hiên - Tốt nghiệp Học Viện Quân Y - phụ trách chuyên môn Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy

Tài liệu tham khảo

1. Dược sĩ Thu Trang. Thuốc Điều Hòa Kinh Nguyệt Theo Đông Y. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2023.

2. Những bài thuốc tâm huyết của 800 Danh y Trung Quốc. Kinh nguyệt trước sau không nhất định (Kinh rối loạn), trang 1254 - 1260. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2023.

Dược sĩ Thanh Hương - Tốt nghiệp Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam